Zaraza ziemniaczana
Najbardziej znaną chorobą ziemniaka jest zaraza ziemniaczana, wywoływana przez grzyb Phytophthora infestans. Choroba ta, może obniżyć plony nawet o 70 - 80%, a jej rozwojowi sprzyja umiarkowana temperatura i wysoka wilgotność powietrza. Pierwszymi objawami, są oliwkowozielone plamy z jasną obwódką na liściach, które z czasem ciemnieją i pokrywają się białoszarym nalotem z zarodnikami. Porażone liście zamierają, a na bulwach pojawiają się ciemne plamy. Miąższ przebarwia się na czerwono - brązowo, a zainfekowane bulwy szybko gniją.
Alternarioza
To kolejna groźna choroba ziemniaka, która w pewnym etapie rozwoju może być mylona z zarazą ziemniaczaną. Charakterystycznym objawem, są brunatne plamy na dolnych liściach, czasem otoczone żółtą obwódką. Na przebarwieniach pojawiają się koncentrycznie ułożone zarodniki. W przypadku silnego porażenia, plamy zlewają się, a liście zamierają. Podobne objawy, występują na pędach i ogonkach liściowych.
Czarna nóżka
Czarna nóżka, to choroba bakteryjna prowadząca do gnicia i czernienia podstawy łodyg oraz gnicia bulw. Rośliny wydzielają wtedy intensywny, specyficzny i nieprzyjemny zapach. Objawy obejmują także więdnięcie i żółknięcie liści oraz zwijanie się blaszek liściowych wzdłuż nerwu głównego. W przekroju łodyg widać zbrązowiałe wiązki przewodzące.
Stonka ziemniaczana
Najgroźniejszym szkodnikiem ziemniaka, jest stonka ziemniaczana. Larwy i dorosłe owady, są łatwe do rozpoznania. Chrząszcze mają paskowane czarno - beżowe skrzydła, a larwy są pomarańczowe do różowych, z czarnymi plamkami. Stonki wygryzają małe otwory w liściach, następnie wyjadają tkanki pomiędzy nerwami, co prowadzi do ogołacania pędów z liści.
Mszyce
Mszyce, w tym mszyca brzoskwiniowo - ziemniaczana, to jedne z najpospolitszych szkodników ziemniaka. Owady te żerują na liściach i młodych pędach, powodując powstawanie drobnych, jasnych plam, które z czasem się powiększają. Liście deformują się i zasychają, a wydzielana przez mszyce spadź, sprzyja rozwojowi grzybów sadzakowych.
Szkodniki glebowe
Ziemniakom zagrażają również szkodniki glebowe, takie jak rolnice, pędraki i drutowce. Podgryzają one podziemne części roślin, co prowadzi do żółknięcia i zamierania pędów lub całych roślin. Zwiększone zagrożenie, występuje w przypadku działek położonych blisko zadrzewień i lasów oraz na terenach wcześniej użytkowanych jako trawniki.
Metody ochrony upraw ziemniaka
Ochrona upraw ziemniaka przed chorobami i szkodnikami opiera się głównie na działaniach profilaktycznych:
● Separacja upraw psiankowatych - ziemniaki, pomidory, papryki i bakłażany powinny być sadzone w oddaleniu od siebie.
● Zwalczanie chwastów - chwasty należące do tej samej rodziny mogą być żywicielami pośrednimi szkodników.
● Zmianowanie - przestrzeganie zasad zmianowania upraw jest kluczowe.
● Nawozy zielone i rośliny fitosanitarne - część powierzchni powinna być przeznaczona pod ich uprawę.
● Zrównoważone nawożenie - unikanie dużych dawek azotu, które osłabiają rośliny.
● Uprawa wczesnych odmian ziemniaka - zmniejsza ryzyko wystąpienia niektórych chorób.
● Dobre przygotowanie podłoża - powinno być przepuszczalne.
● Zaprawianie bulw przed sadzeniem - zmniejsza ryzyko chorób.
Zwalczanie chemiczne i biologiczne
● Fungicydy - stosowanie środków grzybobójczych, takich jak Miedzian czy Miedzian Ekstra, jest powszechną metodą ochrony przed chorobami grzybowymi.
● Insektycydy - preparaty o działaniu, kontaktowym, np. Karate Zeon, są stosowane przeciwko szkodnikom.
● Naturalne nawozy - rozcieńczone gnojówki z pokrzywy, mniszka czy wrotyczu działają odstraszająco na szkodniki i wzmacniają rośliny.
● Preparaty mikrobiologiczne - takie jak P - Drakol, mogą być używane przeciwko szkodnikom glebowym.
Ochrona ziemniaków przed chorobami i szkodnikami, wymaga zastosowania zarówno metod profilaktycznych, jak i interwencyjnych. Wiedza na temat rozpoznawania pierwszych objawów chorób i szkodników oraz stosowanie odpowiednich środków zaradczych, pozwala na skuteczne zabezpieczenie upraw i osiągnięcie wysokich plonów. Regularne monitorowanie stanu plantacji i odpowiednie działania prewencyjne są kluczowe dla zdrowia roślin i obfitych zbiorów.